I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau:

NGUỒN SUỐI

Đêm ấy, các đơn vị dân quân của mười hai bản trong xã biên giới có cuộc mít tinh khai mạc tuần lễ huấn luyện quân sự đầu năm. Tôi theo ông Hùng và Ngạn ra ngoài sườn núi sau bản. Bên cạnh cánh rừng lim đốt một đống lửa lớn. Những khúc củi lim chồng kiểu cũi lợn cao ngất, lửa bốc lên thành ngọn rất cao, cả một góc rừng sáng trưng. Từ các ngả, các trung đội dân quân của các bản súng ống nai nịt gọn ghẽ, hùng dũng tiến vào đứng thành đội ngũ xung quanh đống lửa. Đồng bào cũng kéo về. Đồng bào bản nào đứng sau lưng trung đội dân quân của bản nấy. Trong hàng ngũ các đội nữ dân quân, thỉnh thoảng đưa ra tiếng cười khúc khích vui vẻ, ánh lửa soi màu khăn áo sặc sỡ và những chiếc vòng bạc lấp lánh.

Sau lễ chào cờ, ông Hùng thay mặt uỷ ban xã vừa bước ra giới thiệu huyện đội trưởng Ngạn, lập tức từ giữa khối người đang đứng nghiêm chỉnh bật lên những tiếng reo kéo dài. Bà con đi dự mít tinh, rất hồn nhiên, liền bỏ hàng ngũ chạy tới; hàng chục bó đóm tấm nhựa huơ lên soi tìm “huyện đội trưởng Ngạn”. Lúc ấy Ngạn đang đứng giữa các cán bộ xã. Người thì hỏi thăm. Người thì nắm tay, nắm áo anh. Các cụ già bản Pa-khen lôi Ngạn về chỗ bà con bản mình.

Hình như xung quanh đây, mỗi con người, mỗi gốc cây, bờ suối đều gắn bó với Ngạn, đều đã từng che chở cho anh. Tôi ngắm mãi những nét mặt nhân hậu và khảng khái của những người già đứng vây chung quanh, cố hình dung nét mặt của một ông già người Lào đáng kính đã mất từ lâu.

“Mảnh đất này là đất Việt Nam. Anh là người chiến sĩ bộ đội Việt Nam. Anh hãy giữ lấy!”

Đấy là lời bố Y Khiêu, ông già Lào trung thực và dũng cảm đã dặn Ngạn, chỉ mấy phút trước khi bị giặc giết hại, cũng trong một đêm cuối năm như đêm nay.

Ngạn phải chật vật mới rút lui khỏi câu chuyện của những ông già để trở về bên đống lửa. Anh thay mặt huyện khai mạc tuần lễ huấn luyện quân sự của dân quân toàn xã biên giới…

Sau khu rừng lim già là vách núi đá Pa-khen trần trụi và hùng vĩ. Sương khuya phủ kín thung lũng. Từ trên đầu dốc núi Lào cao chất ngất và thanh vắng, nguồn suối Pa-khen đỗ trắng xoá, ngọn suối xói vào lòng đất mang cả mối tình đầu mãnh liệt chợt réo như thác.

Chú thích:

• Nhà văn Nguyễn Minh Châu: (1930 – 1989) quê ở Nghệ An. Ông được coi là một trong những cây bút tiên phong của văn học Việt Nam thời kì đổi mới. Ông là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam thời chống Mĩ, cũng là “người mở đường tinh anh và tài năng” (Nguyên Ngọc) cho công cuộc đổi mới văn học từ sau 1975.
• Tóm tắt tác phẩm: Tác phẩm kể về hành trình của ba người lính lên bản Pa-khen trong một ngày cuối năm rét buốt. Huyện đội trưởng Ngạn, người từng chiến đấu tại đây, dẫn đường và kể về quá khứ kháng chiến gian khổ. Tại bản, họ gặp Y Khiêu, người phụ nữ từng cứu Ngạn và là vợ của trưởng bản Hừng. Ký ức về những trận chiến và tình cảm giữa Ngạn và Y Khiêu được tái hiện, phản ánh tình yêu, lòng trung thành và sự hy sinh vì Tổ quốc. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên và tình người nơi biên giới.

Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5 (trình bày ngắn gọn):

Câu 1. Đoạn trích trên kể về sự kiện gì?

Câu 2. Câu chuyện được kể trong đoạn trích diển ra trong thời gian, không gian nào?

Câu 3. Biện pháp tu từ liệt kê mang lại hiệu quả biểu đạt như thế nào cho câu văn dưới đây: “Hình như xung quanh đây, mỗi con người, mỗi gốc cây, bờ suối đều gắn bó với Ngạn, đều đã từng che chở cho anh”?

Câu 4. Theo đoạn trích, nguyên nhân nào dẫn tới sự việc “giữa khối người đang đứng nghiêm chỉnh bật lên những tiếng reo kéo dài”?

Câu 5. Câu văn: “Mảnh đất này là đất Việt Nam. Anh là người chiến sĩ bộ đội Việt Nam. Anh hãy giữ lấy!” gợi cho anh/chị suy nghĩ gì về trách nhiệm của tuổi trẻ với đất nước?

II. VIẾT (6,0 điểm)

Câu 1. (2,0 điểm)

Anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích nhân vật Ngạn trong phần đọc hiểu trên.

Câu 2. (4,0 điểm)

Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bày tỏ ý kiến của anh/chị về vấn đề: Tuổi trẻ cần nuôi dưỡng lòng biết ơn với quê hương, đất nước.

Nguồn: Trích “Nguồn suối”, “Nguyễn Minh Châu Tuyển tập truyện ngắn”, NXB Văn học 2009, trang 10

Đáp Án

ThS. Nguyễn Thành Đạt

(Người kiểm duyệt, ra đề)

Chức vụ: Trưởng ban biên soạn môn Ngữ Văn THPT

Trình độ: Thạc sĩ Ngữ Văn, Chứng chỉ hạng II, Chứng chỉ CNTT, Ngoại ngữ B1

Kinh nghiệm: 10+ năm kinh nghiệm tại Trường THPT Hoàng Thế Thiện